Duursame dunwand dien Klein Karoo saadboere
Drupbesproeiing en saadproduksie het reeds ʼn lang saamloop-geskiedenis. Histories is drukgekompenseerde dikwanddrup gebruik om aan te pas by die feit dat uiesaad, byvoorbeeld, elke jaar geskuif moet word en dat alle lande nie topografies dieselfde lyk nie. Daar is in die vroeë 2000s tipies gebruik gemaak van 3.5 liter per uur druppers wat 60 cm uitmekaar gespasieer is op die druplyn. Die tipiese vloeitempo het later afgekom na 2.3 liter per uur.
Soos die bedryf drupbesproeiing, die grondtipes en die gewasse leer ken het, is besef dat nader drupperspasiërings besproeiing baie meer effektief kan maak met minder oorbesproeiing en loging van voedingstowwe. Die tradisionele tipe drup was te duur om nader spasiërings te regverdig. Die gebruik van langtermyndrup saam met baie swak watergehalte veroorsaak ook kopsere as gevolg van druppers wat oor die langtermyn verstop. Ook is die oprol, beweeg, her-afrol en stoor van dikwanddrup baie arbeidsintensief en dikwels ʼn groot uitdaging.
Verskeie rolspelers, waarvan Netafim een was, het in samewerking met produsente met proewe begin in saadproduksiegebiede om ondersoek in te stel na die gebruik van ʼn nie-drukgekompenseerde drupper, dunner wand druplyne, laer lewering en nader spasiërings. Die oefening was hoogs suksesvol en dit was die begin van ʼn skuif in die saadproduksiebedryf na ʼn nuwe besproeiingsbenadering.
“Ons het ongeveer ʼn dekade gelede besluit om na dunwanddrup met 30 cm spasiërings en ook laer lewering van 1 liter per uur oor te skakel. Die grootste motivering hiervoor was ons strewe na meer uniforme opbrengste,” sê Louis Zaayman van Zaayman Boerdery naby Calitzdorp. Volgens Zaayman gee dié benadering jou baie meer beheer oor kunsmis- en waterlewering. Dit lei natuurlik tot beter uniformiteit en hoër opbrengste.
Zaayman sê die bedryf het die afgelope 10 jaar groot vordering gemaak. “Ek dink 10 jaar terug sou die manne vir jou gelag het as jy van vandag se opbrengste gepraat het. Baie hoër opbrengste is wel nou ʼn realiteit. Dit is te danke aan die verbetering van verskeie bestuurspraktyke wat te doen het met kunsmis, bestuiwing, waterbestuur en meer. Die skuif na laer lewering druppers en nader spasiëring was beslis een van die faktore wat ʼn groot rol gespeel het.”
John Fullard van Farm Acres 4 boerdery naby Barrydale gebruik vir die afgelope 8 tot 10 jaar reeds dunwanddrup met 1 liter per uur vloei en 30 cm spasiëring. Hy sê dat jou opbrengs net so goed is soos jou plantestand en besproeiing. “Besproeiing is ʼn massiewe deel van jou sukses so ek moet druplyne insit wat die taak reg kan doen. Dit is jaarliks ʼn groot belegging maar as ek weet die drup en my besproeiingsbenadering is reg, dan is die belegging die moeite werd.”
Fullard beklemtoon dat die beheer wat dié besproeiingsbenadering moontlik maak, jou toelaat om die wortelsone optimaal te bestuur. “Dit is veral belangrik omdat ons met swak gehalte water werk. Die wortelsone moet vir soute geloog word en daarom is die doel om die wortelsone voortdurend nat te hou sodat soute uitgestoot word tot aan die buitekant van die wortelsone.
“Die belangrikste is dat ek die regte besproeiingstoerusting het wat die werk kan doen, maar waarop ek ook kan staat maak om dit regdeur die seisoen te doen. ”
Louis Zaayman van Zaayman boerdery en Byron la Trobe van Netafim SA in ʼn uiesaadveld.
Dik en dun
Die nadele van langtermyn dikwanddrup sluit ʼn arbeidsintensiewe afrol en oprol proses in asook die feit dat druppers oor die langtermyn verstop en dit uniforme lewering affekteer.
“My watergehalte is eenvoudig so swak dat ek nie langtermyndrup kan gebruik nie. Dit maak baie meer sin om dunwanddrip te gebruik wat ek boonop met baie groter gemak kan uitrol en weer uit die veld haal. Die volgende seisoen gebruik ek dan weer nuwe druplyne. Nie net klop die som beter nie, maar dit pas ook beter by die aard van my boerdery.”
Zaayman voeg by dat dunwanddrup-rolle net soveel makliker is om te hanteer. “Ek kan maklik ʼn klomp rolle op ʼn bakkie laai en na die manne in die veld neem. Hulle het staanders waarop die rolle gaan en draf vinnig daarmee deur die land om die drup af te rol. Ons hoef ook nie, soos met die dikwanddrup, dele te las nie, dit maak die risiko vir nie-uniforme besproeiing baie laer. Met die dunner wand is die risiko vir skade tydens die afrolproses egter weer hoog, maar indien jy in gehalte drup belê wat gehard is teen die tipe skade, kan daardie uitdaging ook oorkom word.”
“Ek het lank dikwanddrup vir besproeiing van saadproduksie gebruik,” sê Andre Fourie van JLA Boerdery naby Calitzdorp. “Met die droogte het die watergehalte egter so swak geraak dat dit vir my baie meer sin begin maak het om na enkelgebruikdrup oor te slaan waar ek elke seisoen met nuwe druppers kan begin waarvan die lewerings akkuraat is.” Buitendien, voeg hy by, spaar hy ook tyd en arbeid omdat die installasie en uithaalproses soveel makliker is.
Alle voordele kom gewoonlik met nadele, en in die geval van dunwanddrup is die ophoop van gebruikte drup op die plaas en die hoë tempo van plastiekgebruik beslis ʼn nadeel. “Vir ons is die grootstte uitdaging met dunwand die groot hoeveelhede afvaldrup wat dit veroorsaak. Dit is belangrik dat daar ʼn herwinningsoplossing moet wees. Gelukkig werk Netafim saam met ons om so ʼn oplossing te vind en die maatskappy het reeds in ons gebied met die nodige beta-toetse vir ʼn herwinningsoplossing begin. Ek sien dit as ʼn voordeel as herwinde pyp weer in pyp gebruik kan word, soos wat Netafim reeds in ander lande te werk gaan. Ek sal bereid wees om meer te betaal, as ek weet daar is ʼn herwinningsoplossing nadat ek die pyp gebruik het, ” sê Zaayman.
Johan Fourie en Adre Fourie van JLA Boerdery.
Plaaslike druplynproduksie
Netafim Suid-Afrika het aan die begin van 2023 die eerste plaaslik geproduseerde rol van die staatmaker dunwanddruplyn, Streamline™ X, gelewer. Streamline™ X is ʼn uiters duursame dunwanddruplyn en is reeds ʼn geruime tyd beskikbaar op die mark. Met die begin van plaaslike produksie kon die druplyn egter teen meer kompeterende pryse aangebied word en het dit vir verskeie Klein Karoo saadboere die geleentheid gegee om dié druplyn vir die eerste keer op hulle uie- en wortelsaadvelde in te span.
“Ons het die besluit geneem om al ons saadproduksie se besproeiing op een slag oor te skakel na Streamline™ X,” sê Zaayman. “Hieroor is ons beslis nie spyt nie, ons eerste ervaring van die produk is baie positief en ons sal beslis nou daarby bly.”
Zaayman vertel dat hulle hierdie seisoen nie ʼn enkele verstopping gehad het nie, vergeleke met vorige jare waar verstoppings volop was. “ Dit is vir my die heel belangrikste faktor omdat dit uniforme lewering en dus uniforme opbrengs beïnvloed.”
Fullard voeg by dat barste en lekkasies by hom ook baie minder was as in vorige jare. “Al die ander dunwandprodukte, het maar ʼn ent in die seisoen in begin bars. Dié jaar was daar opvallend minder barste en moes ons aansienlik minder lassies insit.”
Fourie sê dat lekkasies wat as gevolg van installasie en algemene hantering van die pyp gewoonlik voorkom, ook baie minder was as vorige jare. “Buiten die plekke waar die enkele muis die pyp beetgekry het, het ek glad nie lekkasies gehad nie. Na die eerste seisoen kan ek beslis bevestig dat dit die beste produk is van die dunwandprodukte wat ek al gebruik het.” Fourie sê hy het die produk gekies omdat dit op papier hoër druk kan hanteer. “Daar is nou bewys dat dit ook in die praktyk die geval is.”
Fullard sluit af dat die grootste voordeel van die gebruik van ʼn Netafim produk die ondersteuning in die veld is. “Daar is verskeie ander produkte in die mark wat ek al probeer het, maar met nog geen van die produkte het ek so ʼn vlak van ondersteuning na installasie gehad nie. Ons het ook nie een keer die seisoen vir voorraad gewag nie. Ek moet die foon kan optel en die handelaar of verskaffer se kundige kan bel as daar ʼn probleem is en hulle moet my kan help om die probleem uit te sorteer. Met Netafim en sy handelaars is dit beslis die geval. Dit is ʼn baie groot voordeel.”
Chris Malan en Byron la Trobe van Netafim saam met John Fullard (middel).
Share your thoughts
Comments
We'd love to hear your thoughts! To enter a comment, type your name and email address.